Main Text

slownik

A-F

antybiotyk

substancja, która zabije bakterie lub zahamuje ich wzrost

aparat żujący

wraz ze szczęką oraz jej stawami i mięśniami zęby tworzą aparat żujący, który odpowiada za żucie, mówienie i uśmiechanie się.

augumentacja kości

zabieg polegający na regeneracji kości

belka

łącznik pomiędzy dwoma implantami lub ich większą liczbą, który pomaga utrzymać protezę w miejscu

bezzębie

brak zębów

błona

cienka warstwa tkanki

biokompatybilny

zdolny do występowania w harmonii z otaczającym światem biologicznym.

CAD/CAM

projektowanie wspomagane komputerowo/wytwarzanie wspomagane komputerowo

cement

substancja stosowana w naprawie zębów, np. w celu umocowania koron

cement zęba

twarda tkanka pokrywająca korzeń i szyjkę zęba

chirurg jamy ustnej

pracownik służby zdrowia, który przeprowadza wiele różnych zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy ustnej

chirurgia sterowana komputerowo

zabieg wszczepiania implantów wspomagany przez prowadnicę wiertła, umożliwiający znalezienie właściwej pozycji implantu

czyszczenie

usuwanie płytki i kamienia nazębnego, zwykle powyżej linii dziąseł

dziąsło

miękka, różowa tkanka, która otacza podstawę zęba

ekstrakcja

usunięcie zęba

erupcja

wyrzynanie się zęba w danym miejscu w szczęce

fluor

minerał, który pomaga wzmocnić szkliwo, dzięki czemu zęby są mniej podatne na próchnicę. Fluor występuje w produktach spożywczych i wodzie, w większości past do zębów oraz w formie żelu nakładanego na powierzchnię zębów przez stomatologa.

G-K

higiena jamy ustnej

proces utrzymania czystości zębów i związanych z nimi struktur

higienistka stomatologiczna

licencjonowana osoba związana ze stomatologią, która wykonuje zabiegi prewencyjne i lecznicze oraz stosuje metody edukacyjne w celu kontroli choroby jamy ustnej

implant

sztuczny korzeń zęba wykonany z tytanu, którym zastępuje się brakujący ząb. Wygląda jak śrubka długości kilku milimetrów, która została dokładnie zaprojektowana.

jama ustna

medyczne określenie na usta

kamień nazębny

także zwany calculus. Twarda, żółta lub ciemna warstwa tworząca się na zębach z powodu martwych bakterii w płytce, sole wapnia w ślinie i płyny wydobywające się z dziąseł.

kanał korzenia zęba

komora we wnętrzu zęba, przez którą przechodzą nerwy i naczynia krwionośne (miazga)

kły

zwykle jest to trzeci ząb od osi jamy ustnej w kierunku jej tylnej części. Są to przednie zęby z jedną zaokrągloną lub szpiczastą krawędzią, która służy do gryzienia

korona

(1) część zęba powyżej linii dziąsła, która pokryta jest szkliwem

(2) odbudowa stomatologiczna obejmująca wszystkie prawdziwe zęby lub ich większość; sztuczna nakładka może być wykonana z porcelany, kompozytu lub metalu i mocuje się ją w górnej części uszkodzonego zęba.

koronowy

należący do korony zęba

korzeń

część zęba, która łączy koronę ze szczęką

kość szczęki

twarda kość, która podtrzymuje twarz i w której osadzone są zęby

L-O

lateralny

boczny

lek uspokajający

rodzaj leku stosowanego w celu zmniejszenia bólu i niepokoju

licówka

cienka, wykonana na zamówienie powłoka z tworzywa sztucznego lub porcelany, którą przyczepia się do przedniej części prawdziwego zęba, aby poprawić jego wygląd

miazga

żywa cześć zęba w jego wnętrzu, która zawiera tkankę nerwową i naczynia krwionośne dostarczające substancje odżywcze do zęba

mocowanie

przytrzymuje ruchomą protezę na prawdziwych zębach

most

proteza stomatologiczna przymocowana do zębów obok luki po zębie; zastępuje jeden lub większą liczbę brakujących zębów

nabłonek

górna warstwa komórek tkanki śluzowej

nakładka

potoczne określenie korony

natychmiastowe obciążenie

ekspozycja implantów stomatologicznych na siły żucia bezpośrednio po zabiegu implantacji. Może się różnić od obciążenia implantu tego samego dnia i nieznacznie opóźnionego obciążenia, w zależności od dostępności w laboratorium stomatologicznym.

nerw

splot włókien, który wykorzystuje sygnały elektryczne i chemiczne do przekazywania informacji motorycznych i sensorycznych z jednej części ciała do innej tkanki, która dalej przekazuje informacje dotyczące czucia i temperatury do mózgu

nić dentystyczna

materiał podobny do nici, stosowany do czyszczenia stykających się obszarów zębów; część porządnej codziennej higieny jamy ustnej

ochraniacz na zęby

przedmiot stosowany podczas uprawiania sportu, który wkłada się do ust i nakłada na zęby, aby chronić je przez uderzeniem lub urazem

ortodonta

pracownik służby zdrowia, który specjalizuje się w diagnozowaniu, zapobieganiu, wykrywaniu i leczeniu „złego zgryzu”, zębów i okolicznych struktur przy pomocy opasek, drutów, aparatów, itp.

osteointegracja

łączenie się implantu stomatologicznego z kością

P-Ż

paradontoza

choroba, podczas której wewnętrzna warstwa dziąseł i kość odsuwa się od zęba, tworzą się kieszenie i kość zostaje zniszczona

płytka nazębna

biała, lepka warstwa utworzona przez białka występujące w ślinie, które przyklejają się do zęba. Często przyczepiają się do niej bakterie, tworząc matrycę. Spożywane przez nas jedzenie pomaga bakteriom rozmnażać się.

podniebienie

górna część jamy ustnej

podstawny

poniżej, na podstawie

policzkowy

pod policzkiem

profilaktyka

motywacja i przestrzeganie zaleceń dotyczących czystych zębów w celu zapobiegania paradontozie i próchnicy

protetyk

specjalista z zakresu stomatologii, który odbudowuje lub zastępuje zęby za pomocą stałych lub ruchomych protez

proteza

stałe lub ruchome zastąpienie zęba (np. most, protezy)

proteza częściowa

ruchoma proteza, która zastępuje niektóre zęby w górnej lub dolnej szczęce

proteza konwencjonalna

luźna proteza stosowana w celu zastąpienia brakujących zębów

proteza natychmiastowa/ostateczna

całkowita lub częściowa proteza wykonana z wyprzedzeniem, którą można natychmiast umieścić po usunięciu zębów

proteza nakładkowa

jakakolwiek ruchoma proteza stomatologiczna, która opiera się na tkance miękkiej i którą można połączyć z implantami stomatologicznymi

proteza stomatologiczna

ruchome uzupełnienie brakujących prawdziwych zębów. Dostępne są dwa rodzaje protez –– całkowite i częściowe. Protezy całkowite stosuje się, gdy nie ma wszystkich zębów, a częściowe jeżeli pozostały jeszcze jakieś zęby w jamie ustnej.

proteza tymczasowa

stała lub ruchoma proteza stomatologiczna, zaprojektowana w celu poprawy estetyki i funkcjonowania zębów na ograniczoną ilość czasu, po upływie którego zastępuje się ją ostateczną protezą stomatologiczną. Często stosuje się je, aby określić skuteczność określonego leczenia lub formę i funkcję protezy ostatecznej.

próchnica

dziury w zębach powstałe w wyniku działań mikroorganizmów

próchnica

zniszczenie zęba spowodowane kwasami wytwarzanymi przez bakterie

przedni

skierowany w stronę przedniej części jamy ustnej

prześwietlić

zbadać, sfotografować lub leczyć za pomocą promieniowania elektromagnetycznego

resorpcja kości

zmniejszenie ilości kości podtrzymującej korzenie zębów; częsty skutek chorób przyzębia (dziąseł).

ropień

zakażenie wywołane przez ząb z próchnicą

siekacze

cztery górne i cztery dolne zęby przednie. Służą one głównie do gryzienia i odcinania.

sterylny

pozbawiony chorób, bakterii, wirusów i żywych mikroorganizmów

szczęka

szczęka górna

szkliwo

twarda, zmineralizowana substancja pokrywająca koronę

ślina

przeźroczysty płyn w jamie ustnej

technika wax-up

woskowa symulacja uzupełnienia stomatologicznego

tomografia komputerowa (TK)

metoda obrazowania podczas której wiązka radiograficzna przenika przez ludzkie tkanki. Zebrane w ten sposób informacje można następnie cyfrowo przetworzyć i odtworzyć na monitorze komputera lub na filmie. Stworzone dane obrazowe mogą służyć jako trójwymiarowy system sterowania podczas wszczepiania implantu.

twarzowy

(1) odnoszący się do twarzy

(2) powierzchnia zęba lub przedmiot najbliżej policzków lub warg

USG

zastosowanie fal ultradźwiękowych w leczeniu lub diagnostyce, aby np. zobrazować wewnętrzne struktury lub w trakcie termoterapii

uraz

obrażenie wywołane przez siłę zewnętrzną, środki chemiczne, ekstremalne temperatury lub złe położenie zębów

uzupełnienie

przywrócenie funkcji zęba poprzez zastąpienie brakującego lub uszkodzonego zęba. Można to wykonać bezpośrednio, tj. we wnętrzu jamy ustnej, np. przy pomocy plomb (wypełnień). Ząb można uzupełnić także pośrednio, tj. poza jamą ustną, za pomocą koron, mostów, implantów stomatologicznych, itp.

wrażliwość

wrażliwość zębów odnosi się do ostrej, nagłej, bolesnej reakcji w zębach po ich ekspozycji na gorąco, zimno, smak słodki lub słony, bodźce chemiczne lub mechaniczne

wycisk

masa wyciskowa formuje wierne odwzorowanie zębów i tkanek miękkich; służy do wykonania odlewu zębów zastępczych

wypełnienie

uzupełnienie fragmentu zęba za pomocą materiału, który daje się formować i który umieszcza się w danej przestrzeni. Wypełnienie wykonane przez laboratorium stomatologiczne to „wkład koronowy” (zwykle ze złota lub porcelany).

zapalenie dziąseł

opuchnięta i zaczerwieniona tkanka dziąseł w stanie zapalnym, która może krwawić w wyniku dotyku lub mycia zębów. Jest to pierwszy etap w serii zdarzeń rozpoczynających się od nagromadzenia płytki w jamie ustnej i jeżeli nie będzie odpowiednio leczone, może doprowadzić do paradontozy oraz utraty zębów w wyniku zniszczenia tkanki, która otacza i podtrzymuje zęby

ząb mądrości

ostatni ząb trzonowy, który zwykle wyrzyna się u osób w wieku 18-25 lat

ząb przedtrzonowy

zwany także przedtrzonowcem. Zwykle jest to czwarty i piąty ząb od środka jamy ustnej w kierunku jej tylnej części (zęby trzonowe mniejsze). Służą one do żucia. Dorośli mają osiem zębów przedtrzonowych, po dwa przez każdą grupą zębów trzonowych.

zębina

wewnętrzna warstwa zęba, bezpośrednio pod szkliwem

zęby mleczne

pierwsze zęby człowieka, zwane także zębami czasowymi, które wypadają i są zastępowane przez zęby stałe.

zęby stałe

zęby, które pojawiają się po wypadnięciu zębów mlecznych. Osoby dorosłe zwykle mają 32 zęby stałe.

zęby trzonowe

trzy zęby w tylnej części jamy ustnej za przedtrzonowcami służące do rozdrabniania jedzenia

znieczulenie

rodzaj leku, który częściowo lub całkowicie eliminuje odczuwanie bólu; znieczulenie zęba jest przykładem znieczulenia miejscowego; znieczulenie ogólne powoduje częściową lub całkowitą utratę przytomności

żuchwa

dolna szczęka